Goniądz

Niewielkie miasteczko Goniądz, położone ok. 5 km na wschód od siedziby Biebrzańskiego Parku Narodowego, jest doskonałym miejscem dla wszystkich, którzy decydują się na nieco dłuższy pobyt w tych pięknych okolicach. Oferuje dobrą bazę noclegową – liczne kwatery prywatne oraz duży hotel. Malowniczości dodaje Goniądzowi położenie na zboczu wzgórza, z którego rozpościera się wspaniały widok na dolinę Biebrzy.

o Goniądzu

Pobyt w Goniądzu, miejscowości leżącej w sercu regionu zwanego „zielonymi płucami Polski”, polecić można wszystkim miłośnikom przyrody, a także tym, którzy pragną spędzić wakacje w czystym ekologicznie otoczeniu. Miasteczko stanowi świetny punkt wypadowy do wycieczek w dzikie okolice, pełne bagien i torfowisk.

Mimo położenia z dala od ruchliwych tras, Goniądz ma dobre połączenia autobusowe z większymi miejscowościami regionu. Znajduje się tu restauracja, a rynek otaczają sklepy, sprzedające wszelkie podstawowe produkty. I chociaż Goniądz to skromne i nieco senne miasteczko, posiada swoisty urok oraz wiele nie odkrytych jeszcze zakątków. Główną osobliwością miasteczka jest kaplica św. Floriana, ulokowana na wysokim wzgórzu, zbudowana w XIX w. We wnętrzu można zobaczyć wielki, zabytkowy krucyfiks z Ukrzyżowanym Chrystusem.

Warto odwiedzić dawny cmentarz żydowski, znajdujący się w pobliżu polskiej nekropolii. W cieniu sosen stoi dziś tylko jeden nagrobek, pozostałe leżą w nieładzie na ziemi, zniszczone, z nieczytelnymi napisami. W czasach drugiej wojny świaowej 4 000 Żydów z Goniądza straciło życie w Treblince.

GEOGRAFIA

Goniądz leży w północno-wschodniej Polsce, ok. 50 km na północ od Białegostoku, skąd można wygodnie dojechać pociągiem. Administracyjnie przynależy do województwa podlaskiego i powiatu monieckiego. Ma mniej niż 2 000 mieszkańców i jest miejscowością typową rolniczą, a także ośrodkiem usługowym dla rolnictwa.

To niewielkie miasteczko szczyci się pięknym położeniem na skraju Kotliny Biebrzańskiej, przy turystycznym szlaku wodnym Biebrzy, łączącym rzeki Równiny Augustowskiej oraz Pojezierza Ełckiego z Narwią. Tuż obok Goniądza rozciąga się teren Biebrzańskiego Parku Narodowego, największego obszaru chronionego w kraju.

HISTORIA

Już w średniowieczu w miejscu dzisiejszego Goniądza istniała osada Książąt Mazowieckich. Pierwsza pisemna wzmianka o osadzie, jako stolicy powiatu, pochodzi z 1358 r. i jest związana z potwierdzeniem ugody dotyczącej ustanowienia granic między Litwą i Mazowszem przez Księcia Litewskiego Kiejstuta i Księcia Mazowieckiego Ziemowita Trojdenowicza.

W 1382 r. Książę Mazowiecki Ziemowit IV zastawił Goniądz Zakonowi Krzyżackiemu na okres 20 lat. Po wykupieniu powiatu goniądzkiego, nastąpił jego podział na część wschodnią, którą oddano Litwie i część zachodnią, która pozostała w granicach Mazowsza.

Następnie, w 1509 r., Król Zygmunt I darował dobra goniądzkie Mikołajowi Radziwiłłowi, Wielkiemu Kanclerzowi Litewskiemu. Ok. 1530 r. urodził się Piotr z Goniądza, teolog i założyciel protestanckiej wspólnoty Braci Polskich.

Dzięki portowi rzecznemu, Goniądz rozwinął się jako ważny ośrodek handlowy. Prawa miejskie otrzymał w 1547 r. z rąk Petroneli Radziwiłł. Po jej śmierci w 1564 r. miasteczko przejęła jej siostra Anna, która z kolei podarowała ziemie goniądzkie Zygmuntowi Augustowi. W 1572 r. nastąpiło włączenie Goniądza do Powiatu Knyszyńskiego.

W 1579 r. Stefan Batory wydał uniwersał ustanawiający założenie żup solnych w Goniądzu, które miały zaopatrywać w sól całe województwo podlaskie.

Potop szwedzki a także częste zarazy i pożary przyczyniły się do upadku miasteczka. W czerwcu 1794 r., podczas insurekcji kościuszkowskiej, w rejonie Goniądza powstańcy pokonali wojska pruskie w bitwie pod Osowcem.

Ponieważ w czasie pierwszej wojny światowej linia frontu przebiegała przez Biebrzę, działania wojenne spowodowały poważne zniszczenia w Goniądzu. W 1921 r. pożar strawił zabytkowy kościół św. Agnieszki, powstały w 1779 r. Na jego miejscu wzniesiono nową świątynię, której konsekracja odbyła się w 1924 r.

W 1933 r. rozpoczęła się budowa nowej 7-klasowej szkoły publicznej, jednak przerwał ją wybuch drugiej wojny światowej. Podczas okupacji, najpierw sowieckiej (1939-1941), a następnie niemieckiej (1941-1944), Goniądz był miejscem wielu tragicznych wydarzeń, takich jak rozstrzeliwania cywilów, masowe aresztowania oraz wywózki na roboty przymusowe.

W okresie drugiej wojny światowej miejscowość przez pięć miesięcy, aż do wkroczenia wojsk radzieckich, znajdowała się na linii frontu. Wkrótce po zakończeniu wojny przystąpiono do odbudowy zniszczonego miasteczka.