Nowogród

Nowogród to spokojna miejscowość na Kurpiach, położona w otoczeniu bujnej przyrody, która wielu turystom służy jako świetna baza do wycieczek w ostępy Puszczy Kurpiowskiej. Tworzące krajobraz regionu lasy, łąki i pola przecinają liczne szlaki piesze. Pobyt w Nowogrodzie jest także doskonałą okazją do zapoznania się z barwnym folklorem Kurpiów.

o Nowogrodzie

W malutkim Nowogrodzie można się zetknąć z tradycyjną kurpiowską sztuką ludową – architekturą, rzeźbą, rzemiosłem, wyrobami tkackimi oraz wycinankami. Dawne obyczaje przetrwały w pieśniach i tańcach, a mieszkańcy wciąż mówią lokalną gwarą. Najlepiej przyjechać do Nowogrodu na początku lipca, kiedy organizowany jest Dzień Kultury Kurpiowskiej. Podczas tej atrakcyjnej imprezy w Nowogrodzie występują grupy ludowe i snuje się stare opowieści.

Obowiązkowym punktem pobytu w Nowogrodzie jest wizyta w skansenie, malowniczo położonym na nadrzecznych tarasach. Na obszarze 4,5 ha znajduje się 18 dużych budynków i kilka mniejszych przykładów lokalnej architektury. Oprócz skansenu na uwagę odwiedzających miasteczko zasługują zabytkowy kościół parafialny z XV-wieczną plebanią oraz czołg z czasów drugiej wojny światowej, ulokowany na szczycie wzgórza na brzegu Narwi. Ponadto w pobliżu Nowogrodu zachowały się do dnia dzisiejszego schrony bojowe z 1939 r.

Ze względu na liczne rzeki i strumienie w okolicach miasteczka panują wspaniałe warunki do uprawiania wszelkiego rodzaju sportów wodnych, zwłaszcza kajakarstwa na Pisie i Narwi.

GEOGRAFIA

Nowogród leży w zachodniej części województwa podlaskiego, w powiecie łomżyńskim (17 km od Łomży), przy drodze wojewódzkiej nr 645 z Łomży do Myszyńca. Na obszarze obejmującym 2,955 ha mieszka ok. 2,000 osób.

Bezsprzeczną zaletą miasteczka jest malownicze położenie na wysokim urwisku w Dolinie Narwi, dokładnie w tym miejscu, gdzie rzeka wpada do Pisy. Te dwie rzeki łączą Wisłę z Wielkimi Jeziorami Mazurskimi. Wzdłuż brzegu Narwi, po przeciwnej stronie niż Nowogród, rozciąga się Puszcza Kurpiowska.

HISTORIA

Pierwszy gródek obronny w widłach Pisy i Narwi powstał w IX w. i przetrwał aż do XII w. Znaleziska archeologiczne wskazują, że pierwotna osada znajdowała się na przeciwległym brzegu Narwi niż ten, na którym dziś ulokowane jest miasteczko.

W XII w. na wysokim brzegu Narwi, tu gdzie obecnie mieści się skansen, założono nowy gródek obronny z drewniano-ziemnymi umocnieniami. Za panowania Kazimierza Wielkiego na wzgórzu Ziemowita został zbudowany murowany zamek, jeden z pierwszych w tym regionie. Najwcześniejsza wzmianka o Nowogrodzie pojawiła się w 1355 r., w akcie nadania ziemi przez Kazimierza Wielkiego Ziemowitowi III. W 1375 r., Ziemowit III przekazał Nowogród synowi, Januszowi I Starszemu.

Pieczęć osady pochodzi z 1320 r. i stanowi dowód istnienia kasztelanii. Dopiero w 1472 r. Nowogród otrzymał prawa miejskie z rąk Janusza I. Później przez jakiś czas miasto kwitło, handel i rzemiosło prężnie się rozwijały, ale wojny szwedzkie położyły kres “złotemu wiekowi” Nowogrodu. W drugiej połowie XIX w. Nowogród zmienił oblicze i stał się miasteczkiem o charakterze rolniczym.

Mieszkańcy Nowogrodu i okolic zawsze byli zagorzałymi patriotami – brali udział w powstaniu kościuszkowskim w 1794 r., kampanii napoleońskiej w pierwszej połowie XIX w., w powstaniach listopadowym i styczniowym, wykazując się godną podziwu odwagą i bohaterstwem. Aby ukarać obywateli miasta za uczestnictwo w powstaniu styczniowym, władze carskie cofnęły prawa miejskie. Zostały one przywrócone Nowogrodowi dopiero w 1918 r.

Przez trzy miesiące podczas pierwszej wojny światowej na Narwi, w pobliżu Nowogrodu, utrzymywał się front rosyjsko-niemiecki, co spowodowało zniszczenie miasteczka w 70%. Przy obronie Nowogrodu bohaterskich żołnierzy z 205 pułku piechoty wspomagała młodzież akademicka z Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego.

Efektem zaciekłych walk o Nowogród w 1939 r. było niemal całkowite zniszczenie miasteczka. Przez kilka dni grupa 800 obrońców próbowała odeprzeć kilkunastotysięczną dywizję niemiecką, ale mimo ostrych walk i strat po stronie wroga, Niemcom udało się ostatecznie wkroczyć do Nowogrodu. W uznaniu bohaterstwa mieszkańców, w 1978 r. przyznano miastu Krzyż Grunwaldzki trzeciej klasy.