Można powiedzieć, że Piekary Śląskie mają dwa oblicza: z jednej strony jest to miasto przemysłowe i górnicze, a z drugiej – duchowa stolica Górnego Śląska. Piekary słyną jako jedno z najstarszych miejsc pielgrzymek w kraju, o tradycji sięgającej XVII w. Miasto należy do dziś do bardzo licznie odwiedzanych, co roku goszcząc kilka tysięcy pielgrzymów.
Dla Ślązaków Piekary stanowią centrum kultu maryjnego. Wśród pielgrzymów są oczywiście nie tylko mieszkańcy Śląska, ale także katolicy z całego kraju i zagranicy, którzy przybywają, aby modlić się przed cudownym obrazem Matki Boskiej Piekarskiej, największym skarbem tutejszej Bazyliki.
Piekary cieszą oko dużą ilością zieleni, bardzo dba się tutaj o roślinność osiedlową, parki, skwery oraz trawniki. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, pięknie usytuowany na obszarze 10 ha, jest jednym z chętniej odwiedzanych obiektów. W mieście ma swój początek kilka pieszych szlaków turystycznych, prowadzących w okolice.
W Piekarach znajduje się 30-metrowy kopiec, upamiętniający Powstania Śląskie. Pomysł jego usypania zrodził się w 1930 r., w dziesiątą rocznicę drugiego powstania śląskiego. Nad konstrukcją kopca pracowali m.in. dowódcy dywizji trzeciego powstania, powstańcy wielkopolscy oraz uczestnicy powstania styczniowego.
Będąc w Piekarach można się wybrać na wycieczkę nad Jezioro Rogoźnik, położone zaledwie 5 km od miasta i zapewniające świetne warunki do wypoczynku i rekreacji. Warto również uwzględnić w planach miejscowość Świerklaniec, która słynie ze wspaniałego Pałacu Kawalera, wzniesionego w XIX w.
Piekary Śląskie leżą w północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, w południowo-zachodniej Polsce. Gospodarka miasta od zawsze opiera się na górnictwie węgla kamiennego oraz hutnictwie cynku i ołowiu. Obszarze 3,967 ha zamieszkuje ok. 60 000 osób.
Położone jedynie 5 km od Bytomia i 20 km od lotniska Katowice-Pyrzowice, Piekary Śląskie są dobrze skomunikowane z innymi miastami regionu, dzięki czemu dojazd tu nie stanowi problemu. Miasto posiada również dogodne połączenia drogowe, wciąż zresztą rozbudowywane, z Warszawą, Krakowem, Wrocławiem i Poznaniem, a także ze wszystkimi przejściami granicznymi w południowej Polsce.
Pierwsza pisemna wzmianka o Piekarach pochodzi z XII w. W osadzie już w 1303 r. znajdował się niewielki kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja, zbudowany w stylu romańskim. Obraz Matki Boskiej, pędzla nieznanego malarza, był wówczas umieszczony na bocznym ołtarzu.
W XV w. rozwinęło się hutnictwo cynku i ołowiu, co pociągnęło za sobą wzrost osadnictwa. Początki kultu Matki Boskiej Piekarskiej przypadają na wczesny wiek XVII. W swoich pismach ksiądz proboszcz Jakub Roczkowski opowiada o licznych cudach, jakie miały miejsce wkrótce po przewieszeniu obrazu z ołtarza bocznego na ołtarz główny (w 1659 r.). Wieści o tych cudownych zdarzeniach szybko rozniosły się po całym regionie.
Kiedy w 1676 w Tarnowskich Górach wybuchła zaraza, ludzie posłuchali rady Jezuitów i zebrali się przed obrazem Matki Boskiej. Wkrótce zaraza wygasła. Cztery lata później austriacki cesarz, Leopold I, zwrócił się z prośbą o przywiezienie obrazu z Piekar do ogarniętej epidemią Pragi. Obraz przywieziono – cud się powtórzył.
Król Jan III Sobieski w drodze do Wiednia w 1683 r. zatrzymał się na krótko w Piekarach, by pomodlić się przed cudownym obrazem. W 1697 r. odwiedził Piekary August III Mocny. To tutaj przyjął wiarę katolicką oraz przysiągł wierność układowi pacta conventa. W ciągu wieków w Piekarach zatrzymywało się wiele innych znaczących osobistości, wśród nich także król August II oraz król Prus Fryderyk Wilhelm IV.
W wyniku nasilenia kolonizacji i germanizacji Piekar w XVIII w., narodził się silny ruch na rzecz zachowania polskich korzeni miasta i jego okolic. W 1842 r. proboszcz Piekar, ksiądz Alojzy Ficek, rozpoczął budowę kościoła w stylu neoromańskim według projektu Daniela Grotschela. Właśnie w tej świątyni miał zawisnąć Cudowny Obraz Matki Boskiej Piekarskiej.
Dopiero w 1934 r. nazwa Piekary Wielkie została zmieniona na Piekary Śląskie. Obecny układ miasta jest wynikiem reformy administracyjnej z 1975 r., na mocy której połączyły się miejscowości: Kozłowa Góra, Dąbrówka Wielka, Kamień oraz Brzeziny Śląskie.