Czeladź

Czeladź to miejscowość o intrygującej nazwie i równie ciekawej historii. To śląskie miasto uważane jest za jedno z najstarszych miast Aglomeracji Katowickiej. Wyrosło z tradycji przemysłowych i górniczych. Chodź obcokrajowcom ciężko wymówić jego nazwę, to jednak chętnie przyjeżdżają na Śląsk, aby odkryć urok tego miejsca.

czeladź

Czeladź zamieszkuje ok. 33 500 osób. Mimo położenia na pokopalnianych terenach, miasto cieszy się uznaniem wśród miejscowych i turystów. Czeladź przyciąga ciekawą architekturą i licznymi zabytkami. Zwiedzanie najlepiej zacząć od Starego Miasta z centralnie położonym Rynkiem. Można tam zobaczyć niedawno odkryte fragmenty murów obronnych.
Kolejnym przystankiem na trasie wycieczki powinien być kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Jest to neoromańska budowla z bogato rzeźbionym wejściem głównym. We wnętrzu kościoła znajdują się oryginalne XVII-wieczne organy, a także kielichy i monstrancje.
Warte zobaczenia są drewniane domy mieszkalne z XVIII-XIX wieku oraz wykonany z kamienia dom ariański z pierwszej połowy XVII w. Zwiedzając miasto nie można tez ominąć zabytkowego osiedla górniczego w dzielnicy Piaski. Osiedle powstawało od końca XIX wieku do lat trzydziestych XX wieku. Budynki mieszkalne były przeznaczone dla robotników pobliskiej kopalni „Czeladź”.
Miasto posiada również malownicze parki, w których możemy odpocząć na łonie natury. Do największych należy Park Jordana o powierzchni siedmiu hektarów. Ważny element krajobrazowy Śląska stanowi też park przy dyrekcji kopalni „Saturn” założony w okresie międzywojennym. Na jego terenie znajdziemy imponujące pomniki przyrody. Kolejny obiekt rekreacyjno wypoczynkowy stanowi, założony w latach 60 – tych, Park Grabek. W parku znajdują się: amfiteatr i zbiornik wodny, a także skatepark i dwa place zabaw.

GEOGRAFIA

Czeladź leży w północno-wschodniej części województwa śląskiego, nad rzeką Brynicą, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Powierzchnia miasta wynosi ok. 1640 ha, co stanowi 4,5% powiatu będzińskiego. Czeladź graniczy od północnego wschodu z Będzinem, od południowego wschodu z Sosnowcem, od południa z Katowicami, a od północnego zachodu z Siemianowicami Śląskimi. Posiada także linię kolejową łączącą Wrocław z Krakowem. Dogodne położenie miasta sprawiło, że Czeladź stała się ważnym ośrodkiem transportu i handlu.

HISTORIA

Początki Czeladzi sięgają średniowiecza. Miasto już w XIII wieku otrzymało prawa miejskie. Za panowania książąt Opolskich zyskało most na Brynicy, karczmę i mury obronne. To niestety nie uchroniło grodu przed najazdem tatarskim w 1241 roku. Jednakże Czeladź walczyła do końca, a fragmenty jej murów obronnych przetrwały do dziś.
Lata 1443-1790 to okres rządów biskupów krakowskich. Czeladź znajdowała się w granicach Księstwa Siewierskiego. W tym czasie miasto rozwinęło się pod względem gospodarczym i rolniczym, powstały liczne cechy rzemieślnicze, rozkwitł handel. Życie społeczne koncentrowało się wokół Rynku i ratusza.
W 1790 roku Czeladź została przyłączona do Królestwa Polskiego, a dwa lata później Stanisław August nadał jej status Wolnego Miasta Rzeczpospolitej. Od 1860 roku rozpoczęto wydobycie węgla kamiennego i nastąpił rozwój przemysłu. Powstały kopalnie „Czeladź” oraz „Saturn”. Miasto zaczęło się rozrastać, utworzono nowe osiedla robotnicze, murowane domy, kamienice.
Górnictwo napędziło koniunkturę miasta. Czeladź bogaciła się nawet w czasie I i II Wojny Światowej. Jednakże intensywna eksploatacja węgla i zmiany społeczno-polityczne doprowadziły do kryzysu gospodarczego w latach siedemdziesiątych XX wieku. Rozpoczęto restrukturyzację przemysłu i przebudowę Zagłębia. Czeladź znalazła oparcie w przemyśle budowlanym. Zaczęły powstawać duże przedsiębiorstwa i zakłady, takie jak: Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Gospodarki Maszynami Budownictwa Miejskiego czy Gliwickie Zakłady Tworzyw Sztucznych.
Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przyniósł załamanie polityki realnego socjalizmu, co doprowadziło do upadku kopalń i wielu przedsiębiorstw budowlanych. Zamkniecie zakładów pracy poskutkowało wzrostem bezrobocia. Z drugiej strony zmiany przyniosły większą swobodę i decyzyjność władz miejskich. Z czasem wprowadzono w życie nowy plan zagospodarowania przestrzennego i określono politykę rozwoju gospodarczego. Wolny rynek otworzył przed miastem nowe możliwości.