Sandomierz

Dzięki pięknemu położeniu, długim tradycjom i bogactwu zachowanych zabytków, Sandomierz cieszy się opinią jednego z najpiękniejszych miast w Polsce. W przeszłości odgrywał znaczącą rolę w życiu kraju, dziś jest przede wszystkim miastem turystycznym. Okolice Sandomierza słyną z malowniczości i wielu atrakcji, takich jak Góry Pieprzowe, zamek w Baranowie Sandomierskim czy ruiny zamku Krzyżtopór w Ujeździe.

o Sandomierzu

Swoją wyjątkową atmosferę Sandomierz zawdzięcza między innymi wyraźnemu podział miasta na części historyczną i współczesną. Ponieważ Sandomierz w nieznacznym stopniu ucierpiał na skutek obu wojen światowych, ślady jego niesłychanie bogatej dziesięciowiecznej historii przetrwały do dnia dzisiejszego w swej oryginalnej formie. Zadziwia liczba zabytków architektury i pereł sztuki zgromadzonych na tak niewielkim terenie. Najciekawsze zabytki, w tym rynek, gotycka katedra, ratusz, zamek i Muzeum Diecezjalne pełne niezwykłych eksponatów, znajdują się na starym mieście. Na sandomierskiej Starówce znajduje się wiele zabytkowych kościołów.

Niezwykłą atrakcją Sandomierza jest podziemny szlak turystyczny o długości 470 m, który wiedzie przez gotyckie piwnice domów miejscowych kupców. Warto przejść się także Wąwozem Królowej Jadwigi, a także wspiąć się na najniższe w Polsce Góry Pieprzowe z 18-hektarowym rezerwatem przyrody, skąd można podziwiać panoramiczny widok na Sandomierz. W pobliżu miasta znajduje się Baranów Sandomierski, niewielkie miasteczko słynące z zamku często nazywanego „Małym Wawelem”, a także malownicze ruiny zamku Krzyżtopór.

GEOGRAFIA

Umiejscowiony na skarpie wiślanej, w pobliżu miejsca, gdzie Wisła łączy się z Sanem, w województwie świętokrzyskim, Sandomierz zajmuje obszar 28,8 km2 oraz liczy 27 000 mieszkańców. Znajduje się ok. 240 km od Warszawy, ok. 170 km od Krakowa i ok. 100 km od granicy z Ukrainą.

Wielką zaletą Sandomierza jest jego piękne położenie na styku Gór Świętokrzyskich, Kotliny Sandomierskiej i Wyżyny Lubelskiej. Lessowy teren, na którym znajduje się miasto, przecina rozległy system wąwozów – najbardziej znanymi są ponad 400-metrowy Wąwóz Królowej Jadwigi, a także Wąwóz Piszczeli.

Sandomierz i jego okolice odznaczają się ciepłym klimatem; przeciętna roczna temperatura powietrza wynosi 8 stopni C.

HISTORIA

Sandomierz powstał we wczesnym średniowieczu. Prosperitę miastu zapewniło położenie nad Wisłą, na ważnych szlakach handlowych.

Nazwę miasta po raz pierwszy wymienił Gall Anonim w swojej kronice z XI w. W testamencie Bolesław Krzywousty ogłosił Sandomierz stolicą księstwa.

W XIII w. okres rozwoju zatrzymały najazdy Tatarów. Sandomierz otrzymał prawa miejskie przed 1241 r., a może nawet przed 1226 r. W 1286 r. uzyskał lokację na prawie magdeburskim. Po tym, jak księstwa połączono w jeden organizm państwowy, Księstwo Sandomierskie zostało przekształcone w województwo.

W XV oraz XVI w. Sandomierz rozwijał się prężnie we wszystkich dziedzinach, a liczba jego mieszkańców wzrosła do ok. 3 500. W tym czasie w mieście wyrosły wspaniałe budynki sakralne, co stanowiło widoczny znak zamożności obywateli.

Podobnie jak wiele polskich miast Sandomierz mocno ucierpiał w wyniku potopu szwedzkiego, a dzieła zniszczenia dokonał wielki pożar, który objął miasto w 1757 r. Kiedy w efekcie pierwszego rozbioru Polski Sandomierz stał się miastem granicznym, jego rozwój uległ zahamowaniu i dobiegła końca jego rola jako ważnego ośrodka administracyjnego.

Na skutek trzeciego rozbioru Sandomierz został przyłączony do Austrii. Jego funkcje administracyjne przejął Radom. Ciężkie walki w czasie wojny polsko-austriackiej 1809 r. przyniosły dalsze zniszczenia Sandomierza. Postanowieniem Kongresu Wiedeńskiego miasto stało się częścią Królestwa Polskiego. Sandomierz ponownie zyskał renomę, kiedy został stolicą diecezji.

Podczas I wojny światowej w Sandomierzu i jego okolicach toczyły się walki zbrojne, których rezultatem było zniszczenie miasta oraz spadek liczby ludności. Nieuchronnie Sandomierz zmienił się w prowincjonalne miasteczko pozbawione znaczenia.

Przebudzenie przyszło wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Już na początku lat 20-tych XX w. wizerunek Sandomierza uległ radykalnej zmianie. Z każdym rokiem miasto rozwijało się coraz dynamiczniej. Ważnym bodźcem do rozwoju gospodarczego okazało się ustanowienie Sandomierza stolicą Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Miasto kwitło aż do roku 1939. Na szczęście uniknęło poważniejszych zniszczeń w czasie II wojny światowej. Armia Czerwona wkroczyła do Sandomierza 18 sierpnia 1944 r.