Szczawnica

Szczawnica słynie jako uzdrowisko i tętniąca życiem miejscowość turystyczna. Jest to miejsce wyjątkowe z wielu powodów, przede wszystkim ze względu na malownicze położenie u stóp Pienin, w pobliżu przełomu Dunajca. Na terenie Pienińskiego Parku Narodowego wznoszą się niezbyt wysokie góry o skalistych szczytach i zboczach pokrytych lasami, idealne dla miłośników pieszych wędrówek. Będąc w Szczawnicy warto wybrać się na krótką wycieczkę do zamków w Czorsztynie oraz Niedzicy.

o Szczawnicy

Szczawnica cieszy się największą popularnością spośród wszystkich miast regionu – miasteczko upodobali sobie amatorzy aktywnego wypoczynku, kajakarze, kuracjusze sanatoriów oraz wszyscy ci, którzy lubią spędzać wakacje w górach.

Podczas pobytu w Szczawnicy koniecznie należy wybrać się do małej pijalni w centrum miasteczka na szklaneczkę miejscowej wody mineralnej. Nieco wyżej na wzgórzu znajduje się niewielkie muzeum, przedstawiające kolekcję strojów z regionu Pienin, w tym haftowane kamizelki, z których słynie region.

Aby nacieszyć oczy bajecznymi widokami doliny, można skorzystać z wyciągu krzesełkowego i wjechać na Palenicę (722 m n.p.m). Na szczycie amatorzy sportów zimowych znajdą krótką trasę zjazdową oraz pełnowymiarową rynnę śnieżną do uprawiania snowboardu. Przy stacji wyciągu krzesełkowego na Palenicę ma swój początek szlak prowadzący przez Wąwóz Dunajca, którą można pokonać pieszo bądź na rowerze. Wiedzie wzdłuż południowego brzegu rzeki, by następnie, po 3 km, doprowadzić do granicy słowackiej (przejście graniczne przeznaczone dla pieszych i rowerzystów). W pobliżu Palenicy wznosi się Góra Szafranówka, gdzie na dzieci i dorosłych czeka wielka atrakcja – alpejska kolejka górska o wysokości 700 m. Warto dodać, że w Szczawnicy znajduje się także końcowa przystań trasy prowadzącej przełomem Dunajca.

Specyficzny mikroklimat Szczawnicy i źródła wody mineralnej umożliwiają leczenie chorób układu moczowego, pokarmowego i oddechowego oraz chorób aparatu ruchowego.

GEOGRAFIA

Uzdrowisko Szczawnica, o powierzchni 8789 ha i 7600 mieszkańcach, znajduje się niedaleko granicy polsko-słowackiej, w jednym z najbardziej malowniczych regionów kraju. Leży na pograniczu Pienin i Beskidu Sądeckiego, w dolinie Grajcarka, na wysokości 430-500 m n.p.m.

Obszar miasteczka w dwóch trzecich porastają lasy, dzięki czemu tutejszy klimat jest łagodniejszy niż w wielu innych górskich miejscowościach uzdrowiskowych w Polsce. Temperatury w dzień i w nocy są do siebie zbliżone, opady deszczu występują sporadycznie, ciśnienie atmosferyczne jest średnie. Zimy bywają przeważnie słoneczne i śnieżne, podczas gdy lata są zwykle łagodne.

HISTORIA

Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z XV w. W tamtym czasie istniały dwie Szczawnice – Wyżnia i Niżnia.

W pierwszej połowie XV w. Szczawnica miała odrębną parafię, jednak w 1529 r. została wcielona do parafii w Krościenku. W miejscu, gdzie stał pierwszy kościół, niebawem wzniesiono nową świątynię z prezbiterium.

W 1770 r. Starostwo Czorsztyńskie zostało włączone do Austrii i jeszcze tego samego roku zlikwidowano je, sprzedając ziemię pojedynczym kupcom. Znaczna część Szczawnicy przeszła w ręce chłopów, a pozostałe ziemie nabył w 1820 r. mieszczanin ze Spiszu, Jan Kutschera. To właśnie on dał początek uzdrowisku, budując pierwsze obiekty wodolecznicze i zakładając park. Zyski okazały się niższe od spodziewanych i w 1828 r. zadłużony Kutschera sprzedał miejscowość Józefinie Szalayowej z Kamienicy.

Józefina i jej mąż Józef Szalay kierowali Szczawnicą przez dziesięć lat, w ciągu których powstał pensjonat Zamek, a także rozszerzono granice parku. Jednakże największe zasługi dla stworzenia szczawnickiego uzdrowisko położył ich syn Józef. Wzniósl on pierwsze łazienki, wille i pensjonaty, dał oprawę architektoniczną nowo odkrytym źródłom, powiększył i unowocześnił park oraz wybudował kaplicę zdrojową, doprowadzając do rozkwitu miasteczka. W 1858 r. wydał „Album Szczawnicki”, pierwszy przewodnik po uzdrowisku, w którym znalazły się jego rysunki Szczawnicy i Pienin. Co więcej, Szalay organizował pierwsze spływy tratwami po Dunajcu. Przyjaźnił się też z wieloma znakomitymi osobistościami tamtej epoki, które na jego zaproszenie bywały w Szczawnicy.

Po śmierci Józefa Szalaya w 1876 r, Zakładem Zdrojowym kierowała Akademia Umiejętności w Krakowie. W latach 1880-1884 postawiono z jej inicjatywy Dworek Gościnny oraz uporządkowano park. Jednak z powodu trudności finansowych w 1909 r. Akademia była zmuszona sprzedać Szczawnicę Adamowi Stadnickiemu.

Trzecia dekada XX w. to czas największego rozkwitu Szczawnicy: w latach 1933-1936 wybudowano inhalatorium, w 1935 r. rozpoczęła się elektryfikacja, w 1937 r. powstał pierwszy system kanalizacyjny, a w 1938 r. zbudowano pensjonat „Modrzewie”.

W czasie drugiej wojny światowej Polacy nie mieli wstępu do uzdrowiska, ale już latem 1945 roku zainaugurowano pierwszy sezon. W 1948 r. uzdrowisko oficjalnie przejął skarb państwa, a prawa miejskie miejscowość otrzymała w 1962 r.