Wałbrzych

Jeszcze dwadzieścia lat temu Wałbrzych słynął głównie z tego, że zaliczał się do najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce, łamiących wiele regulacji Światowej Organizacji Zdrowia. To zabytkowe miasto przestało przyciągać turystów, a sytuacja ekologiczna stała się uciążliwa także dla stałych mieszkańców. Współczesny Wałbrzych to zupełnie nowe miasto. Zniknęły kopalnie węgla, podjęto też środki mające na celu walkę z zanieczyszczeniem. Odnowiony, czysty i zielony Wałbrzych stał się wyjątkowo atrakcyjny również pod względem turystycznym.

o Wałbrzychu

Wałbrzych zamieszkuje około 130 tysięcy osób. Miasto założono blisko źródła wody mineralnej, w niewielkiej kotlinie, i pierwotnie pełniło ono rolę ośrodka zdrowotnego. Uzdrawiające właściwości źródła wałbrzyskiego zaczęły zanikać około XVII wieku, kiedy to powstało tutaj wiele fabryk. Postępujące uprzemysłowienie sprawiło, że w XIX i XX wieku zanieczyszczenie na tym terenie było tak znaczne, że wymagało podjęcia natychmiastowych działań. W 1990 roku ruszyła akcja mająca na celu przywrócenie miastu dawnego statusu. Obecnie Wałbrzych to jedno z najbardziej zielonych miast w regionie, z zaznaczonymi szlakami turystycznymi wiodącymi przez siedem parków i okoliczne lasy, o łącznej długości ponad 50 km. Słynna jest również tutejsza Palmiarnia, w której można podziwiać ponad 80 okazów roślin tropikalnych.

Tym niemniej, przed Wałbrzychem jeszcze długa droga do zaznaczenie swojego miejsca na turystycznej mapie Polski. Warto wiedzieć, że miasto to jako jedno z nielicznych przetrwało II wojnę światową praktycznie bez uszczerbku. Do dnia dzisiejszego zachowała się tutaj znaczna liczba średniowiecznych zabytków i innych skarbów historii. Jedną z najbardziej majestatycznych budowli jest Zamek Książ, porównywany niekiedy do Wersalu. Zbudowany na skale, bajecznie wtopiony w Książański Park Krajobrazowy, zamek mieści ponad 400 pomieszczeń, w tym salony wystawowe, sale konferencyjne oraz komfortowe wnętrza hotelowe i restauracyjne. Wynajmując tutaj pokój lub decydując się na obiad w jednej z imponujących sal, można poczuć ducha dawnych czasów. Warte uwagi są również XVII-wieczny Pałac Czettritzów (obecnie siedziba Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej) oraz XIX-wieczny neogotycki kościół pw. Aniołów Stróżów, zlokalizowany w pobliżu rynku. Zabytkowe centrum miasta słynie ze kolorowych kamienic, a rynek jest areną wielu imprez oraz miejscem spotkań lokalnej społeczności, która gromadzi się w tutejszych kawiarenkach i winiarniach.

GEOGRAFIA

Wałbrzych położony jest w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim. Miasto leży w gęsto zalesionej Kotlinie Wałbrzyskiej, skąd rozciągają się widoki na Góry Wałbrzyskie (wschodnia część Sudetów Środkowych). Przez miasto przepływa kilka potoków górskich, w tym najważniejszy – Pełcznica. Wałbrzych oferuje wiele możliwości wypoczynku na świeżym powietrzu. To idealne miejsce dla amatorów pieszych wędrówek, wspinaczki górskiej, jazdy na rowerze i biwakowania w lesie. Poza tym, bliskość granicy z Czechami (17 km) i Niemcami (120 km) sprawia, że może to być również doskonała baza wypadowa dla wypraw w inne zakątki Europy. Najłatwiej dostać się tutaj jadąc autostradą A4 lub drogą krajową nr 35, prowadzącą do Czech.

HISTORIA

Pierwsze zapisy o Wałbrzychu wskazują, że miasto istniało już przed XII wiekiem. Była to mała, leśna osada słowiańska założona na wzgórzu w pobliżu Doliny Pełcznicy. Pierwotną nazwę Waldenburg dosyć szybko zmieniono na Waldenberg, co oznaczało miejsce pielgrzymek. Swoją popularność miejsce to zawdzięczało źródłom wysoce mineralizowanej wody. W okresie od XII do XIV wieku wzniesiono tutaj dwie najważniejsze budowle – Zamek Książ i twierdzę Nowy Dwór. W XV wieku miasto zamieszkane przez około 200 osób zyskało w końcu prawa miejskie.

Miasto wielokrotnie zmieniło właściciela: najpierw znajdowało się w rękach księżniczki z dynastii Piastów, ale w XV wieku stało się własnością szlachty śląskiej, w tym Czettritzów, aby następnie w 1730 roku przejść w ręce Hochbergów, którzy sfinansowali budowę Zamku Książ. Rodziny te zadbały również o rozwój przemysłu w Wałbrzychu, tak że w XVIII wieku miasto było już prężnym ośrodkiem tkackim. Długą historię ma także wałbrzyska tradycja górnicka, o czym świadczy zachowane rozporządzenie z 1604 roku, regulujące ilość i cenę węgla wydobywanego z pierwszej powstałej tu kopalni. W XVIII wieku znajdowało się tu ich już siedem. Łącznie w przemyśle górniczym zatrudnionych było wówczas 900 osób.

Wiek XIX to okres jeszcze bardziej dynamicznego rozwoju przemysłu włókienniczego i górniczego. Powstaje również wiele małych zakładów specjalizujących się w garncarstwie, metalurgii i produkcji szkła. Niektóre z tych fabryk istnieją do dnia dzisiejszego. Na ten czas przypada również rozbudowa infrastruktury miejskiej. W 1843 roku miasto zyskuje połączenie kolejowe z Wrocławiem, a w 1898 roku Wałbrzych zostaje pokryty gęstą siecią tramwajową, łączącą najważniejsze punkty w mieście.

Przed wojną miasto zamieszkiwało około 65 tysięcy osób. Należało ono do jednych z najbogatszych ośrodków miejskich w regionie. Na szczęście wojna nie odbiła tu swojego niszczycielskiego piętna i możemy dzisiaj podziwiać pięknie zachowane skarby minionych wieków. Po wojnie władze postawiły na dalszą industrializację miasta, kosztem środowiska przyrodniczego Doliny Pełcznicy. W latach 80. miasto cieszyło się złą sławą jednego z najbardziej zanieczyszczonych ośrodków w Polsce. Wywołało to poruszenie wśród lokalnej społeczności, która zdołały przekonać władze miasta do wprowadzenia nowej polityki, chroniącej środowisko naturalne.